Phác đồ điều trị bệnh tim mạch năm 2018 (Phác đồ 5) CHĂM SÓC GIẢM NHẸ CHO BỆNH NHÂN SUY TIM

Phác đồ 5

CHĂM SÓC GIẢM NHẸ CHO
BỆNH NHÂN SUY TIM

I. ĐỊNH NGHĨA CHĂM SÓC GIẢM NHẸ

Chăm sóc giảm nhẹ là:

“...cách tiếp cận nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và gia đình khi đối mặt với những vấn đề bệnh tật đe dọa tính mạng, thông qua việc ngăn ngừa và hỗ trợ bằng các phương tiện chẩn đoán và đánh giá sớm, điều trị đau và các vấn đề khác, thể chất, tâm lý và tinh thần...’’(WHO - 2009)

Phác đồ 5. Chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân suy tim

Chăm sóc giảm nhẹ bao gồm:

1. Điều trị giảm đau và các cảm xúc đau buồn khác

2. Khẳng định cuộc sống và xem việc chết là một quá trình bình thường

3. Không có ý định đẩy nhanh hay trì hoãn cái chết

4. Lồng ghép các khía cạnh tâm lý và tinh thần trong chăm sóc bệnh nhân

5. Cung cấp hệ thống hỗ trợ để giúp bệnh nhân sống càng tích cực càng tốt cho đến khi chết

6. Cung cấp hệ thống hỗ trợ để giúp đỡ gia đình đối phó vối tình trạng nặng của bệnh nhân và sự mất mát của họ

7. Sử dụng cách tiếp cận nhóm để giải quyết nhu cầu của bệnh nhân và gia đình, kể cả hướng dẫn

8. Tư vấn mất mát nếu có chỉ định

9. Nâng cao chất lượng sống có thể ảnh hưởng tích cực đến tiến trình bệnh tật

10. Áp dụng sớm trong quá trình bệnh, kết hợp với các liệu pháp khác

11. Nhằm kéo dài cuộc sống, chẳng hạn như hóa trị liệu hoặc xạ trị và bao gồm những điều tra cần thiết để hiểu rõ hơn và quản lý các biến chứng lâm sàng đáng ngại.

II. NGUYÊN LÝ CỦA CHĂM SÓC GIẢM NHẸ TRÊN BỆNH NIIÂN SUY TIM

Điều trị thay đổi tình trạng bệnh và chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân suy tim luôn đi kèm nhau và thường không có ranh giới rõ ràng. Đa số các biện pháp điều trị suy tim có thể xem như là điều trị giảm nhẹ.

Chăm sóc giảm nhẹ phải được đánh giá ngay sau khi có chẩn đoán.

Chăm sóc giảm nhẹ đặc biệt quan trọng ở những trường hợp suy tim tiến triển.

Chú ý các vấn đề tâm lý - xã hội và tâm linh của người bệnh.

Hỗ trợ sau khi bệnh nhân qua đời.

III. CAN THIỆP CHĂM SÓC GIẢM NHẸ

3.1. Điều trị tích cực làm giảm khó thở và các triệu chứng cơ năng khác

- Thuốc lợi tiểu (furosemide)

• Xác định “trọng lượng khô” của người bệnh.

• Đánh giá cân nặng hàng ngày để điều chỉnh liều lợi tiểu

• Dùng thêm spironolactone:

+ Giảm nguy cơ hạ kali máu

+ Liều khởi đầu: 25 mg/ngày

- Thuốc ức chế men chuyển:

• Làm giảm hậu tải (giãn động mạch)

• Hiệu chỉnh liều đến khi huyết áp đạt mức bình thường - thấp

• Tác dụng không mong muốn: ho, suy thận, phù lưỡi

- Thuốc chẹn bêta (carvedilol, bisoprolol, nebivolol, metoprolol):

• Khởi đầu liều thấp, tăng dần đến liều tối đa người bệnh dung nạp được.

• Giảm nguy cơ TMCB tim, rối loạn nhịp tim.

- Aspirin: liều hàng ngày 81 - 325 mg

• Giảm nguy cơ hội chứng mạch vành cấp và NMCT.

- Nitrate: isosorbide dinitrate.

- Chế độ ăn:

• Kiêng muối

• Tránh rượu, thuốc lá

- Nếu phác đồ chuẩn không cải thiện được triệu chứng đau ngực hay khó thở thì sử dụng opioid (liều chuẩn).

• Thầy thuốc và nhân viên y tế, bệnh nhân và gia đình thường có nỗi sợ không đáng có rằng opioid sẽ đẩy nhanh quá trình tử vong ở bệnh nhân khó thở và bệnh phổi giai đoạn cuối (quan niệm này do ấn tượng về những người nghiện ma túy bị quá liều heroin).

• Trong vài trường hợp, khi bệnh nhân hấp hối rất đau và khó thở, đòi hỏi phải sử dụng opioid liều rất cao. Khi đó, có nguy cơ đẩy nhanh quá trình tử vong.

• Tuân theo “hiệu quả kép”:

+ Thầy thuốc không bao giờ được cố ý đẩy nhanh quá trình tử vong cho bệnh nhân.

+ Bệnh nhân đang hấp hối muốn giảm đau, điều trị bằng opioid ở bất cứ liều nào nhằm giảm đau khổ cũng là đạo đức, cho dù có những nguy cơ ngoại ý có thể thấy trước như tụt huyết áp, suy hô hấp hoặc đẩy nhanh quá trình tử vong.

H%25C3%25ACnh+1.+B%25E1%25BA%25ADc+thang+gi%25E1%25BA%25A3m+%25C4%2591au+c%25E1%25BB%25A7a+WHO.

3.2. Điều trị can thiệp không dùng thuốc

- Dùng quạt điện hoặc lấy gió từ cửa sổ

- Tư thế tối ưu cho bệnh nhân

- Hỗ trợ người bệnh tự chăm sóc bản thân

3.3. Hỗ trợ về tâm lý - xã hội

- Sự mất mát về chức năng, xã hội, gia đình có thể gây trầm cảm.

• Thảo luận cởi mở về các tác động tâm lý - xã hội của suy tim có thể giúp ích cho người bệnh

• Thuốc chống trầm cảm có thể có ích với một số bệnh nhân

- Giúp người bệnh tuân thủ điều trị

- Hỗ trợ gia đình bệnh nhân

- Chăm sóc giảm nhẹ toàn điện được thực hiện tốt nhanh bởi nhóm làm việc đa thành phần.

3.4. Dự báo trước triệu chứng và vấn đề tâm lý xã hội mà bệnh nhân có thể gặp trong tương lai

- Suy tim là một quá trình mạn tính, tái phát nhiều lần và có những đợt nặng bệnh không đoán trước đòi hỏi nhập viện nhiều lần.

- Một số bệnh nhân có thể đột tử do ngừng tim.

- Những bệnh nhân khác có triệu chứng nguy kịch nhiều lần, nhiều ngày trước tử vong.

3.5. Bảo vệ bệnh nhân khỏi những can thiệp y tế không mong muốn hoặc không phù hợp

- Điều trị kéo dài sự sống ngày càng phổ biến tại Việt Nam:

• Cấp cứu ngưng tuần hoàn hô thấp

• Thở máy

• Chạy thận nhân tạo

- Những biện pháp điều trị trên có thể duy trì sự sống nhưng thường gây tăng đau và khiến người bệnh phải chịu đựng nhiều hơn.

- Cần cân nhắc lợi hại trên mỗi bệnh nhân, tùy thuộc hoàn cánh lâm sàng.

- Trên những bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối, những biện pháp điều trị trên thường tạo thêm gánh nặng bệnh tật nhiều hơn là hiệu quả chữa trị.

- Chăm sóc giảm nhẹ tránh các biện pháp nhằm kéo dài quá trình hấp hối của bệnh nhân.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Chăm sóc giảm nhẹ ở bệnh nhân suy tỉm sung huyết hoặc bệnh phôi mạn tính. Bs F.Amos Beỉley, FACP. Đại học tổng hợp Alabama, Birmingham. Eric L. Kra- kauuer, MD, PhD. Trường Đại học Y Harvard và bệnh viện Đa khoa Massachusetts.

2. Jayne Wood and Maureen Carruthers - Palliative care in the intensive cardiac care unit. In: Marco Tubaro. The ESC Textbook of Intensive and Acute Cardiovascular Care, Second edition, 2015:753-762.

Bạn có thể Đọc thêm: