Phác đồ điều trị bệnh tim mạch năm 2018 (Phác đồ 10) PHÂN TÍCH KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH

Phác đồ 10

PHÂN TÍCH KHÍ MÁU
ĐỘNG MẠCH

SÁU BƯỚC ĐỌC KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH:

I. XÁC ĐỊNH TOAN HAY KIỀM

pH < 7,35: toan

pH > 7,45: kiềm

7,35 < pH < 7,45: bình thường (có hay không có bù trừ hoặc rối loạn hổn hợp)

II. RỐI LOẠN NÀO LÀ TIÊN PHÁT HÔ HẤP HAY CHUYỂN HÓA

Thay đổi pH liên quan đến:

- Thay đổi pCO₂: rối loạn tiên phát là Hô hấp

- Thay đổi [HCO₃-]: rối loạn tiên phát là Chuyển hóa

-Nếu cả 2 bất thường: theo lưu đồ (bảng 4)

- pCO₂ và pH thay đổi ngược chiều: rối loạn tiên phát là Hô hấp

- PaCO₂ và [HCO₃-] thay đổi cùng chiều: rối loạn tiên phát là Chuyển hóa.

- PaCO₂ và [HCO₃-] thay đổi ngược chiều: rối loạn tiên phát là Hỗn hợp.

Khuynh hướng PaCO₂ và [HCO₃-] thay đổi cùng hướng: rối loạn tiên phát theo sự thay đổi nào lớn nhất (bù trừ không hoàn toàn).

III. NẾU RỐI LOẠN TIÊN PHÁT LÀ HÔ HẤP: CẤP HAY MẠN

Tính A [H+ 1 / A [PaCO2]

> 0,8: cấp

> 0,3 - 0,8: cấp trên nền mạn

< 0,3: mạn

IV. NẾU RỐI LOẠN TIÊN PHÁT LÀ CHUYỂN HÓA

Bù trừ hô hấp hoàn toàn hay không hoàn toàn

-> tính PaCO₂ ước đoán

Công thức Winter’s:

ePaCO₂= ( 1.5 X [HCO₃- ]) + 8 (+/- 2)

- Nếu PaCO₂ = ePaCO₂: hô hấp bù trừ hoàn toàn

- Nếu PaCO₂ < ePaCO₂: kiềm hô hấp phối hợp

- Nếu PaCO₂ > ePaCO₂: toan hô hấp phối hợp

* Lưu ý:

- Bù trừ hô hấp: PaCO₂thay đổi 1,2 mmHg cho mỗi thay đổi 1 mEq/l [HCO₃-]

- PaCO₂ thay đổi tăng tối đa là 60 mmHg; giảm tối đa là 10 - 15 mmHg

V. NẾU RỐI LOẠN TIÊN PHÁT LÀ TOAN CHUYỂN HÓA

Tính AG (khoảng trống anion)

AG = [Na+l - ([CI-] + [HCO₃-])

Nếu AG > 11mEq/l: nguyên nhân gây rối loạn toan chuyển hóa -> xem bảng 3

Nếu AG bình thường: nguyên nhân gây rối loạn toan chuyển hóa từ đường tiêu hóa hoặc thận.

VI. NẾU AG BÌNH THUỜNG VÀ CHƯA TÌM RA NGUYÊN NHÂN

Tính UAG (khoảng trống anion nước tiểu)

Nếu UAG dương: gợi ý nguyên nhân toan ống thận hoặc suy thận cấp giai đoạn sớm

Nếu UAG âm: gợi ý nguyên nhân đường tiêu hóa

Bảng 1: Trị số khí máu động mạch bình thường

Hình 2: Ảnh hưởng sinh lý bệnh của tình trạng tăng thán khí

Hô hấp	Tăng thông khí Thở sâu Tăng áp lực động mạch phổi Thiếu Oxy nặng (khi PaCO₂ > 100 mmHg) ức chế hố hẩp (khi PaCO₂ > 100mmHg)
Tim mạch	Dãn động - tĩnh mạch Tăng nhịp tim Tăng huyết áp Tăng co bóp cơ tim Rối loạn nhịp tim Tăng lưu lượng vành
Thần kinh trung ương	Tăng áp lực nội sọ Kích thích hô hấp Tăng tự động tính Ức chế thần kinh trung ương/ lú lẫn/ hôn mê
Nội tiết	Tăng phóng thích Adrenaline và Nor-adrenaline

Bảng 3: Thay đổi sinh hóa trong rối loạn toan - kiềm